سمیرا مرادی

ابعاد گسترده فناوری ارتباطات و اطلاعات در دنیای مدرن صنعت بزرگ گردشگری را روز به روز پر رونق تر و جذاب تر جلوه می دهد. اشتیاق مردم دنیا برای برقراری ارتباط با کشورهای مختلف دنیا توریسم را به یکی از منابع در آمد کشورها تبدیل کرده است. گردشگران و مسافرانی که به هر منظوری به کشورهای دیگر سفر می کنند نیاز به اسکان و اتراق در مکانی راحت را دارند تا بتوانند با فراغ بال به انجام کار خود بپردازند. از این رو کاروانسراهای ایام قدیم تبدیل به مسافرخانه و امروزه تبدیل به هتل های چندین ستاره شده اند.

هتل یکی از اجزای لاینفک کلان شهرها و یکی از نشانه های آنها محسوب می شود، چرا که در شهرهای بزرگ مانند شهرستان های کوچک از خانه ها و مسافرخانه های کوچک برای پذیرایی از مسافران استفاده نمی شود. هتلداری نیز همراه با گسترش کلان شهرها تبدیل به صنعتی بزرگ و رو به پیشرفت شده است. امروزه هتلداران جهان در تلاشند تا خدمات خود را برای حفظ مشتريان قديمي خود و جذب افراد جديد ارتقا دهند. در کشوری مانند ایران که با داشتن چندین کلان شهر توریستی و 5/12 میلیون هکتار جنگل، 9 میلیون هکتار مرتع طبیعی و 25 میلیون هکتار زمین کشاورزی گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند وجود هتل هایی با کیفیت مطلوب که مسافران در آنها احساس آرامش کنند بسیار ضروری می نماید. گردشگرانی که از نقاط مختف ایران و جهان به شهرهای بزرگ سفر می کنند انتظار دارند تا در مقابل پولی که می پردازند خدمات دریافت کنند اما آمار و گزارش ها نشان می دهند که اکثر گردشگران با نارضایتی هتل ها را ترک می کنند. هتل هایی را که تعداد ستاره هایشان با امکاناتشان همخوانی ندارد. امکانات رفاهی و سرویس دهی بسیاری از هتل های کشور در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار دارد. نبود آب گرم، عدم رعایت نظافت سرویس های بهداشتی و راهروها و... مسافران را مایوس و خسته به جاهای دیگر هدایت می کند. آمار نشان می دهد که هم اکنون در کشور تعداد 649 هتل با مجموع 166000 تخت وجود دارد. از این تعداد تعداد 84 هتل در کلان شهر تهران وجود دارد که تنها 10 تا 12 هتل بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده اند و بیش 70 هتل بالای 30 سال سن دارند. اخیرا به منظور جذب هرچه بیشتر گردشگر و گسترش صنعت توریسم مسئولان طرحی را مبنی بر ساخت تعداد مشخصی هتل و اماکن اقامتی در دستور کار خود قراردادند، همچنین 200 مجتمع خدمات تفریحی و رفاهی و 75 کمپینگ ارزان اقامتی با توافق شرکت توسعه گردشگری از محل فاینانس خارجی در کشور احداث می شود، اما ساختن هتل بدون در نظر گرفتن استانداردهای جهانی فایده چندانی ندارد. برای اینکه یک هتل توانایی ارائه خدمات بهتر و بیشتری را داشته باشد به عناصری از این قبیل نیازمند است: ساختمان و فیزیک ظاهری بنا 30%، مدیریت هتل 20%، داشتن تسهیلات برای عموم مراجعین 50%. حسين وظيفه دوست مديرکل دفتر تدوين استانداردهاي فني و نظارت در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با بیان اینکه اقداماتی در زمینه استاندارد شدن هتل ها در سال آینده از هتل هاي 5 ستاره به پايين تر آغاز می شود، درباره ميزان تطابق استانداردهاي هتل هاي داخلي با هتل هاي جهاني گفت: آيين نامه هايي در ارتباط با استانداردهاي بين المللي براي درجه بندي هتل ها تدوين شده است اما برخي از استاندارد هاي جهاني در بخش معماري را به علت مغايرت با موازين شرعي نمي توان در داخل اجرا کرد. در ضمن آيين نامه درجه بندي هتل ها و مراکز اقامتي در حال نهايي شدن است و گواهينامه استاندارد بين المللي سال آينده با اولويت هتل هاي 5 ستاره داده مي شود، همچنین برای هتلدارانی که در جهت رسیدن به استنداردهای ملی و بین المللی اقدام کنند تسهیلاتی داده خواهد شد.

هتل ها با توجه به نوع امکاناتی که ارائه می دهند درجات و ستاره هایی را به خود اختصاص می دهند . این ستاره ها معیاری برای کیفیت بالاتر هتل محسوب می شوند. البته این مسئله در مورد تمام هتل ها صادق نیست چرا که آمار نشان می دهد بعضی هتلداران با داشتن هتل های معمولی اما ارائه خدمات بسیار مناسب و مطلوب مشتریان بسیاری را به سوی خود جذب کرده اند و قوانین تازه ای را بر این صنعت حاکم کرده اند. تنها با تعيين استاندارد هتل ها نمي توان ارزش سرويس دهي هتل ها را اندازه گيري کرد زيرا برخي از هتل ها مي توانند ارائه دهنده بسياري از خدماتي باشند که تاکنون در هتل هاي پرستاره هم کم سابقه بوده و رفاه مسافران و رضايت اقامت کنندگان در اين هتل ها فراهم شده است.
دکتر محمد شريف ملک زاده،معاون گردشگري کشور با اشاره به اينکه ستاره هتلها از ديرباز تاکنون براساس ضوابط درجه بندي تعيين شده اند گفت: ستاره در هتل ها همان درجه هتلهاست که براساس امکانات، ظرفیت ها و استانداردهای موجود به آن هتل تعلق می گیرد.
وي افزود: صنعت هتلداري ايران نياز به بازنگري دارد، سازمان ميراث فرهنگي،صنايع دستي و گردشگري در سال 85 برنامه هاي مختلفي در زمينه استاندارد سازي و آموزش شاغلان اين صنعت دارد که اين برنامه در
اداره کل تدوین و استاندارد سازی، سازمان در حال تدوین شدن است.

وجود هتل در کلان شهر ها جنبه های گوناگونی دارد. به طور مثال وجود هر هتل در یک شهر بزرگ در حدود 11000 فرصت شغلی ایجاد می کند که با توجه به حجم روزافزون جمعیت بیکار در خور توجه است. از طرفی ساخت و ساز هتل بر مبنای استانداردهای بین المللی هزینه های بسایر بالایی را در بر دارد. علیرضا سلطانیان کارشناس تسهیلات میراث فرهنگی می گوید:« برای ساخت هر تخت اقامتی در هتل بسته به نوع هتل و درجه آن بیش از 7 تا 13 میلیون بودجه لازم است و همچنین برای ساخت هر هتل زمانی در حدود 3 تا 5 سال نیاز است . وی علت این گرانی را متفاوت بودن ساخت و ساز هتل با ساختمان های تجاری و مسکونی و نیز هزینه های سنگینی که سرمایه گذاران باید بپردازند می داند.
با وجود هتل های بسیار بزرگ و چندین ستاره در کلان شهرهای ایران هنوز نیاز به هتل در بسیاری از نقاط کشور به شدت احساس می شود. یکی از این مناطق شهر ری در کنار کلان شهر تهران است. شهر ری به دلیل وجود بناهای تاریخی و حرم مطهر حضرت عبدالعضیم حسنی هر ساله بیش از سی میلیون گردشگر و زائر را به سوی خود جذب می کند. این در حالی است که شهر ری هتل ندارد و تنها دو مهمانخانه با توان پذیرش بسیار پایین و امکانات رفاهی محدود در آن وجود دارد. سازمان میراث فرهنگی برای رفع این مشکل امسال در کمیته برنامه ریزی شهرستان در حدود 10 میلیارد ریال اعتبار را برای ساخت و ساز مکان های تفریحی،هتل آپارتمان،قهوه خانه سنتی و ... اختصاص داده شده است. در حالی که شهرهای بزرگ در ایران در صورت توجه مسئولان قدرت پذیرش گردشگران و درآمد زایی را دارند، به علت کمبود امکانات در این زمینه کشورهای حاشیه خلیج فارس آمادگی خود را برای ساخت و ساز هتل در شهرهای ایران اعلام کرده اند.